Encyklopedia
Poglądy na zagładę stworzenia (mahapralaja)
Monistyczni teiści głoszą, że podczas ostatecznej zagłady kosmosu (mahapralaja) wszelkie stworzenie jest wchłaniane przez Śiwę i On pozostaje jedynym bytem. Pluralistyczni teiści twierdzą z kolei, że świat i dusze trwają w postaci „nasion”, które pojawiają się przy następnym stworzeniu. Om.
Pluralistyczni teiści utrzymują, że po mahapralaji – wchłonięciu czasu, postaci i przestrzeni przez Śiwę – świat i dusze istnieją nadal, ale nie jako obiekty, lecz jako „byty potencjalne”. Niczym w głębokim śnie, dusze, pozbawione teraz formy cielesnej, odpoczywają. Indywidualna karma każdej z nich pozostaje nieaktywna, gotowa „zakiełkować” przy kolejnym akcie stworzenia świata, kiedy niewyzwolone dusze wcielają się ponownie, by kontynuować swą duchową podróż. Monistyczni teiści wierzą natomiast, że dusze trwają tylko podczas cząstkowych aktów zniszczenia kosmosu, a podczas ostatecznej zagłady istnieje tylko Śiwa. Nie ma wtedy odrębnych dusz, czy odrębnego świata. Wszechświat i wszystkie dusze są absorbowane przez Śiwę. Stworzenie (paśa) – anawa, karma, maja – przestaje istnieć. Zanim to nastąpi, w intensywnym okresie przyspieszonego działania czasu, wszystkie dusze osiągają doskonałość, tracąc tym samym swą odrębność i jednocząc się z Śiwą. Wedy śmiało głoszą: „Swą boską mocą On włada światami. W okresach stworzenia i zagłady tylko On istnieje”. Om Namaśiwaja.