ŚiwaŚakti - Encyklopedia wiedzy o śiwie śakti

Prof. P.C. Jain

W hymnach Rygwedy, w których znajduje odbicie koncepcja żeńskiego bóstwa, uwidaczniają się dwie tendencje: mistyczna i tradycyjna. Tradycyjna ma swoje źródło w wierzeniach pierwotnych społeczeństw zamieszkujących dolinę Indusu, które postrzegały Żeńskie Bóstwo jako Boginię Matkę. Rygweda określa żeńską moc mianem Mahimata (1.164.33). W dosłownym tłumaczeniu termin ten oznacza Matkę Ziemię. W niektórych pismach wedyjskich Matka Ziemia jest nazywana Wiradź, czyli matką wszelkiego stworzenia, Aditi, czyli matką bogów, oraz Ambhrini, zrodzoną z oceanu przyczyn.

Tendencja mistyczna uwidacznia się w tych fragmentach Rygwedy, które nazywają Pierwotną Kobietę Wak albo Wani, czyli mową mającą moc stwarzania wszechświata i wszystkiego, co w nim istnieje. W wedyjskim mistycyzmie kosmos i wszelkie byty istnieją wiecznie w formie nieprzejawionej. Za sprawą Wak, czyli Wani przybierają materialny kształt.

Pierwotną Kobietę postrzegano też jako Uszas, światło wczesnego poranka, czyli jutrzenkę. Co ciemnośc nocy okrywa, Uszas odsłania. W pismach wedyjskich znajduje się stwierdzenie: „wszystkie rzeczy istnieją, lecz przejawiają się w Niej, w Pierwotnej Kobiecie”. Upaniszady przybliżają ten wedyjski koncept. Utożsamiają ową Pierwotną Kobietę z Prakryti, przejawioną naturą, czyli materialnym aspektem stworzenia. Sugerują, że jest wszechprzenikającą energią kosmiczną obecną w każdej istniejącym bycie.

Wedy i Upaniszady stworzyły wokół Dewi otoczkę mistycyzmu, lecz w tradycji ludowej – jak wynika z Hariwamśapurany, traktatu religijnego z IV-V wieku, który przedstawia Ją jako boginię dżungli i górskich plemion – jest ona zwyczajną i bliską ludziom Boginią Matką. Więź między prymitywnymi ludami a Boginią była bardzo emocjonalna i silna. Równolegle do kultu Bogini Matki z mistycyzmu upaniszadów wyrosła metafizyka, w której Boska Żeńska Istota stała się Śakti, przewodnią energią kosmiczną, transcendentalnym źródłem i oparciem wszystkich żywych istot i wszelkiego stworzenia. Mahabharata, która mieści się w tradycji wedyjskiego mistycyzmu, określa Ją mianem źródła wszystkiego, co duchowe i materialne. Według niej absolutnie wszystko – to, co materialne i niematerialne, uchwytne i nieuchwytne – jest przejawieniem Boskiej Kobiecości. Mahabharata mówi, że ta metafizyczna Istota, Bogini Matka prymitywnych plemion, jest podstawą i pierwotną przyczyną wszystkiego. To Ona jest wieczną strażniczką i obrończynią dharmy i prawdy, orędowniczką szczęścia, to Ona obdarza wyzwoleniem i dobrobytem, ale także zsyła smutek, ból i żal. Ze ścieżki, po której kroczy Jej wielbiciel, usuwa przeszkody.